Τετάρτη 13 Ιανουαρίου 2010
Τετάρτη 14 Οκτωβρίου 2009
Δευτέρα 25 Αυγούστου 2008
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Κριτήριο Αξιολόγησης
ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟΧΗ ΧΑΛΚΟΥ
Α. ΣΤΗΝ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗ: 1. Μεσοποταμία, 2. Αίγυπτος,
Β. ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ: 1. Κυκλαδικός πολιτισμός, 2. Μινωικός πολιτισμός
ΧΡΟΝΟΣ: 40’
Να απαντήσεις πάνω στο απαντητικό σου φύλλο το ζητούμενο αριθμό ερωτήσεων από κάθε μέρος.
ΜΕΡΟΣ Α : Από τις πέντε ερωτήσεις επιλέγεις τρεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με 4 μονάδες.
1. Να συμπληρώσεις τις προτάσεις γράφοντας στο απαντητικό σου φύλλο αυτό που παραλείπεται:
1) Η θρησκεία των αρχαίων Αιγυπτίων περιελάμβανε πλήθος θεών, ήταν δηλαδή […].
2) Ο Φαραώ θεωρούνταν από τους Αιγυπτίους ως ένας […].
3) Ένα αξιόλογο δείγμα ιερογλυφικής μινωικής γραφής βρέθηκε στη Φαιστό και ονομάζεται […].
4) Η μινωική συλλαβική γραφή ήταν η […].
……………………………………………………………………………………
2. Να αντιστοιχήσεις τις επινοήσεις/δραστηριότητες με το σωστό πολιτισμό γράφοντας στο απαντητικό σου φύλλο δίπλα από τον κάθε πολιτισμό τον αριθμό της επινόησης/δημιουργίας που ταιριάζει με αυτόν: Α. Αιγύπτιοι, Β. Σουμέριοι
1) ιερογλυφική γραφή
2) κατεργασία μετάλλων
3) ταρίχευση
4) επινόηση τροχού
5) επινόηση άλετρου/άροτρου
6) σφηνοειδής γραφή
7) αρχαιότερη γραπτή νομοθεσία
8) χαρτί-πάπυρος
……………………………………………………………………………
3. Να σημειώσεις στο απαντητικό σου φύλλο αν είναι σωστό ή λανθασμένο το περιεχόμενο της κάθε πρότασης που ακολουθεί και μετά να διορθώσεις την κάθε λανθασμένη πρόταση.
1) Το εμπόριο των Μινωιτών ελέγχεται από τα ανάκτορα.
2) Οι Μινωίτες είχαν εχθρικές/εμπόλεμες σχέσεις με την Αίγυπτο.
3) Οι Μινωίτες είχαν κυριαρχήσει στο Αιγαίο.
……………………………………………………………………………
4. Να γράψεις στο απαντητικό σου φύλλο σύντομο κατατοπιστικό σημείωμα (εποχή, πολιτισμός, περιγραφή, υλικό, χρήση) για τους όρους Κυκλαδικά ειδώλια, ταυροκαθάψια.
……………………………………………………………………………
5. Να επιλέξεις το σωστό για την κάθε πρόταση γράφοντας στο απαντητικό σου φύλλο τον αριθμό της σωστής απάντησης δίπλα από το γράμμα της κάθε πρότασης.
A. Το μινωικό ανάκτορο είχε γύρω από μια κεντρική αυλή
1) Τέσσερα μεγάλα δωμάτια (αποθήκη, εργαστήριο, λουτρό, δωμάτιο)
2) Τέσσερις πτέρυγες (με αποθήκες, εργαστήρια, λουτρά, δωμάτια)
Β. Οι λόγοι που συνέβαλαν στην ανάπτυξη πολιτισμού στις Κυκλάδες ήταν
1) Το ήπιο κλίμα και η προνομιακή θέση των νησιών
2) Το τροπικό κλίμα και η προνομιακή θέση των νησιών
Γ. Οι πυραμίδες ήταν
1) Ανάκτορα των φαραώ
2) Τάφοι των Φαραώ
Δ. Τα ζιγκουράτ ήταν
1) Τάφοι στη Μεσοποταμία
2) Ναοί στη Μεσοποταμία
……………………………………………………………………………
ΜΕΡΟΣ Β : Από τις τέσσερις ερωτήσεις επιλέγεις δύο. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με 4 μονάδες.
1. Να σχολιάσεις το χαρακτηρισμό του Έλληνα ιστορικού Ηρόδοτου:
ΑΙΓΥΠΤΟΣ = «δώρο του Νείλου».
………………………………………………………………………
2. Α) Ποια ανάγκη οδήγησε τον προϊστορικό άνθρωπο να επινοήσει σύστημα γραφής;
Β) Ποιος λαός πρώτος επινόησε σύστημα γραφής;
Εγώ…είμαι βασιλιάς της δικαιοσύνης, στον οποίο ο Σαμάς εμπιστεύτηκε το νόμο. Τα λόγια μου είναι διαταγές. Εάν ένας ευγενής σπάσει το κόκκαλο ενός άλλου ευγενούς, να του σπάσουν το κόκκαλο…
Γ) Ποιος είναι αυτός ο βασιλιάς της εποχής Χαλκού που έδωσε γραπτούς νόμους στο λαό του;
Δ) Να κρίνεις τους νόμους αυτούς με τη βοήθεια του πιο πάνω παραθέματος.
………………………………………………………………………
3. ΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ: Αφού μελετήσεις προσεκτικά τα δεδομένα που δίνονται πιο κάτω να απαντήσεις στα ερωτήματα:
Κατά τη διάρκεια ανασκαφών στην Κνωσό έχεις βρει τμήματα από μια τοιχογραφία. Διακρίνονται ένα κεφάλι με μαύρα μαλλιά, τμήμα γυμνού κορμού με φούστα, και ένα χέρι που κρατά ένα αγγείο-ρυτό. Όλα τα χρώματα είναι φθαρμένα και θαμπά.
Α. Ποιο το αρχικό χρώμα της μορφής;
Β. Ποια άλλα δύο χρώματα πιθανόν να βρίσκονταν στην τοιχογραφία;
Γ. Τι μπορεί να παριστάνει η τοιχογραφία;
…………………………………………………………………
4. ΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ: Αφού μελετήσεις προσεκτικά την εικόνα που δίνεται πιο κάτω να απαντήσεις στα ερωτήματα:
ΕΙΚΟΝΑ ΑΓΓΕΙΟΥ στο Αρχαία Ιστορία Α’ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2006, σ. 27
Έχεις βρει σε ανασκαφή στην Κύπρο το εικονιζόμενο αγγείο.
Α. Σε ποια εποχή ανήκει;
Β. Ποιου λαού είναι δημιούργημα;
Γ. Σε ποια κατηγορία αγγείων (όνομα) θα το τοποθετούσες;
Δ. Πώς ερμηνεύεις/εξηγείς την παρουσία του σε οικισμό της Κύπρου;
…………………………………………………………………………
Λεόνη Μεννογιάτη-Αργυρού
Α. ΣΤΗΝ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗ: 1. Μεσοποταμία, 2. Αίγυπτος,
Β. ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ: 1. Κυκλαδικός πολιτισμός, 2. Μινωικός πολιτισμός
ΧΡΟΝΟΣ: 40’
Να απαντήσεις πάνω στο απαντητικό σου φύλλο το ζητούμενο αριθμό ερωτήσεων από κάθε μέρος.
ΜΕΡΟΣ Α : Από τις πέντε ερωτήσεις επιλέγεις τρεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με 4 μονάδες.
1. Να συμπληρώσεις τις προτάσεις γράφοντας στο απαντητικό σου φύλλο αυτό που παραλείπεται:
1) Η θρησκεία των αρχαίων Αιγυπτίων περιελάμβανε πλήθος θεών, ήταν δηλαδή […].
2) Ο Φαραώ θεωρούνταν από τους Αιγυπτίους ως ένας […].
3) Ένα αξιόλογο δείγμα ιερογλυφικής μινωικής γραφής βρέθηκε στη Φαιστό και ονομάζεται […].
4) Η μινωική συλλαβική γραφή ήταν η […].
……………………………………………………………………………………
2. Να αντιστοιχήσεις τις επινοήσεις/δραστηριότητες με το σωστό πολιτισμό γράφοντας στο απαντητικό σου φύλλο δίπλα από τον κάθε πολιτισμό τον αριθμό της επινόησης/δημιουργίας που ταιριάζει με αυτόν: Α. Αιγύπτιοι, Β. Σουμέριοι
1) ιερογλυφική γραφή
2) κατεργασία μετάλλων
3) ταρίχευση
4) επινόηση τροχού
5) επινόηση άλετρου/άροτρου
6) σφηνοειδής γραφή
7) αρχαιότερη γραπτή νομοθεσία
8) χαρτί-πάπυρος
……………………………………………………………………………
3. Να σημειώσεις στο απαντητικό σου φύλλο αν είναι σωστό ή λανθασμένο το περιεχόμενο της κάθε πρότασης που ακολουθεί και μετά να διορθώσεις την κάθε λανθασμένη πρόταση.
1) Το εμπόριο των Μινωιτών ελέγχεται από τα ανάκτορα.
2) Οι Μινωίτες είχαν εχθρικές/εμπόλεμες σχέσεις με την Αίγυπτο.
3) Οι Μινωίτες είχαν κυριαρχήσει στο Αιγαίο.
……………………………………………………………………………
4. Να γράψεις στο απαντητικό σου φύλλο σύντομο κατατοπιστικό σημείωμα (εποχή, πολιτισμός, περιγραφή, υλικό, χρήση) για τους όρους Κυκλαδικά ειδώλια, ταυροκαθάψια.
……………………………………………………………………………
5. Να επιλέξεις το σωστό για την κάθε πρόταση γράφοντας στο απαντητικό σου φύλλο τον αριθμό της σωστής απάντησης δίπλα από το γράμμα της κάθε πρότασης.
A. Το μινωικό ανάκτορο είχε γύρω από μια κεντρική αυλή
1) Τέσσερα μεγάλα δωμάτια (αποθήκη, εργαστήριο, λουτρό, δωμάτιο)
2) Τέσσερις πτέρυγες (με αποθήκες, εργαστήρια, λουτρά, δωμάτια)
Β. Οι λόγοι που συνέβαλαν στην ανάπτυξη πολιτισμού στις Κυκλάδες ήταν
1) Το ήπιο κλίμα και η προνομιακή θέση των νησιών
2) Το τροπικό κλίμα και η προνομιακή θέση των νησιών
Γ. Οι πυραμίδες ήταν
1) Ανάκτορα των φαραώ
2) Τάφοι των Φαραώ
Δ. Τα ζιγκουράτ ήταν
1) Τάφοι στη Μεσοποταμία
2) Ναοί στη Μεσοποταμία
……………………………………………………………………………
ΜΕΡΟΣ Β : Από τις τέσσερις ερωτήσεις επιλέγεις δύο. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με 4 μονάδες.
1. Να σχολιάσεις το χαρακτηρισμό του Έλληνα ιστορικού Ηρόδοτου:
ΑΙΓΥΠΤΟΣ = «δώρο του Νείλου».
………………………………………………………………………
2. Α) Ποια ανάγκη οδήγησε τον προϊστορικό άνθρωπο να επινοήσει σύστημα γραφής;
Β) Ποιος λαός πρώτος επινόησε σύστημα γραφής;
Εγώ…είμαι βασιλιάς της δικαιοσύνης, στον οποίο ο Σαμάς εμπιστεύτηκε το νόμο. Τα λόγια μου είναι διαταγές. Εάν ένας ευγενής σπάσει το κόκκαλο ενός άλλου ευγενούς, να του σπάσουν το κόκκαλο…
Γ) Ποιος είναι αυτός ο βασιλιάς της εποχής Χαλκού που έδωσε γραπτούς νόμους στο λαό του;
Δ) Να κρίνεις τους νόμους αυτούς με τη βοήθεια του πιο πάνω παραθέματος.
………………………………………………………………………
3. ΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ: Αφού μελετήσεις προσεκτικά τα δεδομένα που δίνονται πιο κάτω να απαντήσεις στα ερωτήματα:
Κατά τη διάρκεια ανασκαφών στην Κνωσό έχεις βρει τμήματα από μια τοιχογραφία. Διακρίνονται ένα κεφάλι με μαύρα μαλλιά, τμήμα γυμνού κορμού με φούστα, και ένα χέρι που κρατά ένα αγγείο-ρυτό. Όλα τα χρώματα είναι φθαρμένα και θαμπά.
Α. Ποιο το αρχικό χρώμα της μορφής;
Β. Ποια άλλα δύο χρώματα πιθανόν να βρίσκονταν στην τοιχογραφία;
Γ. Τι μπορεί να παριστάνει η τοιχογραφία;
…………………………………………………………………
4. ΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ: Αφού μελετήσεις προσεκτικά την εικόνα που δίνεται πιο κάτω να απαντήσεις στα ερωτήματα:
ΕΙΚΟΝΑ ΑΓΓΕΙΟΥ στο Αρχαία Ιστορία Α’ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2006, σ. 27
Έχεις βρει σε ανασκαφή στην Κύπρο το εικονιζόμενο αγγείο.
Α. Σε ποια εποχή ανήκει;
Β. Ποιου λαού είναι δημιούργημα;
Γ. Σε ποια κατηγορία αγγείων (όνομα) θα το τοποθετούσες;
Δ. Πώς ερμηνεύεις/εξηγείς την παρουσία του σε οικισμό της Κύπρου;
…………………………………………………………………………
Λεόνη Μεννογιάτη-Αργυρού
Σάββατο 23 Αυγούστου 2008
Η βυζαντινή ιστορία της Κύπρου σε κόμικς της Ειρήνης Βοϊτόβιτς (Β΄8, Λύκειο Μακαρίου Γ΄, Λάρνακα, 2007-8)
κάντε κλικ για μεγέθυνση της εικόνας
Σάββατο 16 Αυγούστου 2008
Γιατί χρειαζόμαστε νέα κι εκσυγχρονισμένα σχολικά βιβλία Ιστορίας
Αφορμή για το παρόν άρθρο μου έδωσε η συζήτηση που διεξήχθη μεταξύ του δημοσιογράφου κ. Παύλου Μυλωνά και των βουλευτών κ. Νίκου Τορναρίτη και κ. Αντιγόνης Παπαδοπούλου, με τις τηλεφωνικές παρεμβάσεις του βουλευτή κ. Γιαννάκη Θωμά, του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού κ. Ανδρέα Δημητρίου και της Προέδρου της ΟΕΛΜΕΚ κ. Ελένης Σεμελίδου στην εκπομπή Από Μέρα σε Μέρα του ΡΙΚ στις 29 Ιουλίου, την επομένη δηλαδή της συνεδρίας του Συμβουλίου Παιδείας, στην οποία ανακοινώθηκε ως ένας εκ των δύο στόχων για τη νέα σχολική χρονιά η ανάπτυξη «κουλτούρας ειρηνικής συμβίωσης, αμοιβαίου σεβασμού και συνεργασίας Ε/κ και Τ/κ με στόχο την απαλλαγή από την κατοχή και την επανένωση της πατρίδας και του λαού μας». Ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού είχε αναφερθεί, επίσης στις 29 Ιουλίου, στον εκσυγχρονισμό των σχολικών βιβλίων Ιστορίας και στην προσθήκη σε αυτά γεγονότων των τελευταίων πενήντα χρόνων στην Κύπρο. Στο πλαίσιο της τηλεοπτικής συζήτησης τέθηκε κατ΄ επανάληψη το ερώτημα προς τι η ανάγκη συγγραφής νέων βιβλίων αφού δεν υπάρχει τίποτα το μεμπτό στα υπάρχοντα σχολικά μας βιβλία που να προάγει τον εθνικισμό ή μήπως θα πρέπει τα ιστορικά γεγονότα, όπως η τουρκική εισβολή, να διαγραφούν για να καλλιεργηθεί η κουλτούρα ειρηνικής συμβίωσης μεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Η συγγραφή νέων σχολικών εγχειριδίων Ιστορίας είναι επιτακτική για πολλούς λόγους, μερικοί εκ των οποίων αναπτύσσονται με συντομία παρακάτω:
(α) Εκπαίδευση για την Ειρήνη: Ένα εκσυγχρονισμένο σχολικό βιβλίο Ιστορίας, το οποίο θα υπηρετεί τον στόχο της «καλλιέργειας κουλτούρας ειρηνικής συμβίωσης, αμοιβαίου σεβασμού και συνεργασίας...», είναι κύριο ζητούμενο στη σύγχρονη παιδαγωγική επιστήμη και βασικός άξονας της Εκπαίδευσης για την Ειρήνη (Education for Peace). Είναι γεγονός πλέον η συνειδητή προσπάθεια εκ μέρους των συγγραφέων των σχολικών εγχειριδίων Ιστορίας, τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκόσμια, να μην καλλιεργούν φυλετικές, εθνικές, κοινωνικές και θρησκευτικές προκαταλήψεις και στερεότυπα, αλλά αντίθετα στάσεις ανεκτικότητας, σεβασμού της ετερότητας και τη θέληση για συνεργασία ανάμεσα στους λαούς με σκοπό την εμπέδωση της ειρήνης.
(β) Αποσιωπήσεις – Ανάγκη προσθηκών στο περιεχόμενο της σχολικής Ιστορίας: Τα σχολικά μας βιβλία, για τα οποία υπεύθυνη μέχρι τώρα ήταν η πνέουσα τα λοίσθια Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων, ακόμα και αν δεν προβάλλουν αρνητικά στερεότυπα για το σύνοικο στοιχείο, στερούνται, ωστόσο, ιστορικών δεδομένων, τα οποία ακριβώς θα λειτουργούσαν προς τον στόχο που έθεσε το Συμβούλιο Παιδείας και η κυβέρνηση Δημήτρη Χριστόφια. Η διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας στα σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας δεν συντελείται μόνο με τη μεθοδευμένη χάλκευση γεγονότων με στόχο την παρουσίαση και τη θέαση του παρελθόντος με συγκεκριμένο τρόπο, ο οποίος υπηρετεί μια κυρίαρχη ιδεολογία. Διαστρέβλωση του παρελθόντος μπορεί να επιχειρείται στη σχολική εκδοχή της ιστορίας και μέσα από την αποσιώπηση γεγονότων που θα φώτιζαν διαφορετικά το ιστορικό παρελθόν. Οι μαθητές μας, παραδείγματος χάριν, στη Γ΄ Ενιαίου Λυκείου και Τεχνικών Σχολών ενώ μαθαίνουν στο σχολικό τους βιβλίο (Μεσαιωνική - Νεότερη Ιστορία της Κύπρου) για τις διακοινοτικές ταραχές που ξέσπασαν στο νησί μεταξύ των ετών 1963-1974, αποσιωπάται εντελώς η αντίδραση στην εθνικιστική έξαρση από προοδευτικές δυνάμεις και από τις δύο εθνοκοινότητες, όπως οι δύο συνεργάτες και φίλοι Καβάζογλου και Μισιαούλης, που δολοφονήθηκαν από την τρομοκρατική οργάνωση ΤΜΤ. Επίσης, στο σχετικά πολύ μικρό υποκεφάλαιο για το συνδικαλισμό δεν γίνεται καμία αναφορά στους αγώνες του εργατικού κινήματος στην Κύπρο, που ήταν κοινοί στις δύο κοινότητες. Ούτε στην αναφορά για την Κύπρο και τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, στα σχετικά παραθέματα, γίνεται οποιοσδήποτε λόγος για συμμετοχή και Τουρκοκυπρίων μαζί με τους Ελληνοκύπριους στο «Κυπριακό Σύνταγμα». Αν επομένως περιγράφεται στο σχολικό βιβλίο η ιστορία των δύο εθνοκοινοτήτων μόνο ως μια πορεία συγκρουσιακών σχέσεων, πώς θα πείσουμε τους μαθητές μας ότι μπορούμε να συμβιώσουμε, να συνεργαστούμε και να κτίσουμε ένα ειρηνικό μέλλον; Δεν θα διαγράψουμε τις διακοινοτικές ταραχές, την τουρκική εισβολή και τις τραγικές της συνέπειες, τις οποίες βιώνουμε, αλλά συνάμα θα δώσουμε και ένα παράθυρο ελπίδας στους μαθητές μας για ειρηνική συμβίωση σε τούτο τον τόπο, καταγράφοντας και εκείνα που μας ενώνουν με το σύνοικο στοιχείο. Κι ευτυχώς είναι πολλά.
Οι αποσιωπήσεις, που έχουν ως συνέπεια την μη ολοκληρωμένη αποτίμηση της πρόσφατης ιστορίας μας γενικότερα από τους μαθητές, είναι πολλές. Αναφέρω ενδεικτικά τις αμφιταλαντεύσεις του ΑΚΕΛ στο ενωτικό ζήτημα στη δεκαετία του ΄40, τον ανταγωνισμό της αριστεράς με τη δεξιά, που εκπροσωπούσε η εθναρχούσα Εκκλησία της Κύπρου, στο ενωτικό ζήτημα, όπως η πρωτοβουλία της αριστεράς για ενωτικό δημοψήφισμα και η τελική διενέργειά του από την Εθναρχία. Ακόμη, θα πρέπει να γίνουν αποσαφηνίσεις στους μαθητές, σε σημαντικά θέματα όπως ο προδοτικός ρόλος της στρατιωτικής Χούντας των Αθηνών στην άμυνα της Κύπρου κατά την τουρκική εισβολή με στόχο τη διπλή ένωση.
Ακόμη, αν δεν προσθέσουμε ένα κεφάλαιο για την προσφορά του πολιτισμού και του αθλητισμού του τελευταίου αιώνα, αν δεν μιλήσουμε στους μαθητές μας για τη σημαντική προσφορά των γυμναστικών συλλόγων, αν δεν τους πούμε ότι ο Νέος Αιώνας Τρικώμου ήταν το πρώτο σωματείο που ιδρύθηκε στην Κύπρο ή ότι ο ΑΣΙΛ Λύσης είχε το πρώτο στάδιο με χορτοτάπητα κι αν δεν τους παρουσιάσουμε τον Σόλωνα Μιχαηλίδη, τον Μιχάλη Βιολάρη, τον Μάριο Τόκα, τον Μιχάλη Κακογιάννη και τον Σωτήρη Μουστάκα πώς θα αποκτήσουν την πεποίθηση οι μαθητές μας ότι η ιστορία δεν είναι μόνο καταγραφή πολιτικο-στρατιωτικών γεγονότων και ότι ο σύγχρονος κόσμος αποτελεί συνέχεια του παρελθόντος; Πώς θα αποκτήσουν την επίγνωση ότι ο σύγχρονος ιστορικός ορίζοντας συνδέεται άμεσα με τη ζωή τους;
Εδώ θα πρέπει να τονισθεί ότι ο επανακαθορισμός του περιεχομένου των σχολικών εγχειριδίων θα πρέπει να συνδεθεί με την σύνταξη νέων αναλυτικών προγραμμάτων, τα οποία πρέπει να προηγηθούν της συγγραφής των βιβλίων.
(γ) Πολυπρισματικότητα: Μια άλλη θετική προσέγγιση στο μάθημα της Ιστορίας που μειώνει τις δυνατότητες μιας εθνοκεντρικής θέασης της σχολικής Ιστορίας είναι η πολυπρισματική θεώρηση στη διδασκαλία (multiperspectivity in teaching history). Η νέα αυτή ορολογία, την οποία προωθεί το Συμβούλιο της Ευρώπης σε προγράμματά του, εμφανίζεται γύρω στο 1990, αν και οι ρίζες της πάνε πιο πίσω σε προσεγγίσεις όπως αυτές της Νέας Ιστορίας. Σύμφωνα με τον ορισμό του Fritzsche πρόκειται μια διεργασία, κατά την οποία λαμβάνουμε υπόψη μας την οπτική γωνία κάποιου άλλου (ή άλλων) πέρα από τη δική μας. Η πολυπρισματική θεώρηση στηρίζεται στη θεμελιώδη παραδοχή ότι χρειάζεται να κατανοήσουν οι μαθητές ότι οποιοσδήποτε μελετά το παρελθόν πρέπει να συμφιλιωθεί και να είναι ανεκτικός με τις ασυμφωνίες, τις αντιφάσεις, τις ασάφειες, τις διισταμένες απόψεις, τις μισές αλήθειες και τις μεροληπτικές γνώμες, τις προκαταλήψεις και τις προλήψεις. Επομένως, χρειαζόμαστε νέα σχολικά εγχειρίδια, τα οποία θα παρουσιάζουν μέσα από πηγές και με τρόπο πλουραλιστικό, όλες τις διαφορετικές εκδοχές για τα ιστορικά γεγονότα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι μαθητές θα καλούνται κάθε φορά να τις υιοθετήσουν αλλά να σταθούν κριτικά απέναντί τους. Την ανάγκη για χρήση πηγών στο μάθημα της ιστορίας επεσήμανε στην τηλεφωνική παρέμβασή της στην τηλεοπτική εκπομπή και η Πρόεδρος της ΟΕΛΜΕΚ κ. Σεμελίδου. Η συμπερίληψη επομένως πηγών σε νέα σχολικά εγχειρίδια που μας δίνουν διαφορετικές προσεγγίσεις και ερμηνείες των γεγονότων ή που ακόμα παρουσιάζουν τα ίδια τα γεγονότα κατά τρόπο διαφορετικό, θα συμβάλουν στην ανάπτυξη ιστορικής κριτικής σκέψης και στην καλλιέργεια της ικανότητας των μαθητών μας να προσεγγίζουν πολυπρισματικά την ιστορία απαλλασσόμενοι από προκαταλήψεις και μεροληπτικές θέσεις.
(δ) Εκσυγχρονισμός στη μεθοδολογία των βιβλίων - από τη δασκαλοκεντρική στη μαθητοκεντρική προσέγγιση: Το σχολικό βιβλίο είναι το κυριότερο διδακτικό εργαλείο στα χέρια του εκπαιδευτικού και ταυτόχρονα ένα σημαντικό μαθησιακό μέσο, στο οποίο έχει πρόσβαση ο μαθητής και οι γονείς του οποιαδήποτε στιγμή το θελήσουν στον εξωδιδακτικό χρόνο. Ένα σύγχρονο βιβλίο ιστορίας δεν θα πρέπει να περιορίζεται στο αφηγηματικό κείμενο και στις πρωτογενείς ή δευτερογενείς πηγές (γραπτές μαρτυρίες και εικονιστικό υλικό). Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται σε αυτό δραστηριότητες που να ευνοούν τη μαθητοκεντρική και όχι τη δασκαλοκεντρική προσέγγιση διδασκαλίας, με έμφαση στην καλλιέργεια βασικών για την ιστορία διανοητικών δεξιοτήτων.
(ε) Πολυφωνία στις Επιτροπές Συγγραφής: Μέχρι τώρα εκπαιδευτικοί και μαθητές είχαν την πικρή εμπειρία δυσνόητων, μη ανταποκρινόμενων σε σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους βιβλίων Ιστορίας, τόσο ελλαδικών (Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων) όσο και κυπριακών (Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων). Υπήρξαν βιβλία άψογα από άποψη γνωστικού περιεχομένου και εγκυρότητας, που δυστυχώς, όμως δεν ανταποκρίνονταν στο νοητικό στάδιο ανάπτυξης μαθητών, αλλά φοιτητών πανεπιστημίου, καθώς οι ακαδημαϊκοί συγγραφείς τους δεν κατόρθωναν να προσαρμόσουν τις ιστορικές τους γνώσεις, τόσο ως προς την οικονομία των πληροφοριών, όσο και γλωσσικά, στο μαθησιακό επίπεδο των μαθητών. Από την άλλη, σχολικά βιβλία, που συγγράφονταν μόνο από μάχιμους εκπαιδευτικούς, λάμβαναν μεν υπόψη σε σημαντικό βαθμό το γλωσσικό επίπεδο και το νοητικό στάδιο ανάπτυξης των μαθητών, τους έλειπε, όμως, σε κάποιο βαθμό η επιστημονική εγκυρότητα και αρκετές φορές υπέπιπταν σε λάθη ή παρερμηνείες. Η συγγραφή επομένως ελκυστικών, αποτελεσματικών και καινοτόμων βιβλίων Ιστορίας θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα εργασίας μιας πολυσύνθετης και πλουραλιστικής ομάδας αποτελούμενης από έμπειρους εκπαιδευτικούς, ακαδημαϊκούς παιδαγωγούς, ιστορικούς, αρχαιολόγους και ιστορικούς τέχνης, άτομα με ειδικά ενδιαφέροντα στη διδακτική και μάθηση της Ιστορίας, ειδικευμένους εικονογράφους κ.ά. Αυτό θα πρέπει να το λάβει σοβαρά υπόψη το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για να μην επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος, τα οποία στο τέλος της μέρας πληρώνουν οι μαθητές μας.
Η συγγραφή νέων σχολικών εγχειριδίων Ιστορίας είναι επιτακτική για πολλούς λόγους, μερικοί εκ των οποίων αναπτύσσονται με συντομία παρακάτω:
(α) Εκπαίδευση για την Ειρήνη: Ένα εκσυγχρονισμένο σχολικό βιβλίο Ιστορίας, το οποίο θα υπηρετεί τον στόχο της «καλλιέργειας κουλτούρας ειρηνικής συμβίωσης, αμοιβαίου σεβασμού και συνεργασίας...», είναι κύριο ζητούμενο στη σύγχρονη παιδαγωγική επιστήμη και βασικός άξονας της Εκπαίδευσης για την Ειρήνη (Education for Peace). Είναι γεγονός πλέον η συνειδητή προσπάθεια εκ μέρους των συγγραφέων των σχολικών εγχειριδίων Ιστορίας, τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκόσμια, να μην καλλιεργούν φυλετικές, εθνικές, κοινωνικές και θρησκευτικές προκαταλήψεις και στερεότυπα, αλλά αντίθετα στάσεις ανεκτικότητας, σεβασμού της ετερότητας και τη θέληση για συνεργασία ανάμεσα στους λαούς με σκοπό την εμπέδωση της ειρήνης.
(β) Αποσιωπήσεις – Ανάγκη προσθηκών στο περιεχόμενο της σχολικής Ιστορίας: Τα σχολικά μας βιβλία, για τα οποία υπεύθυνη μέχρι τώρα ήταν η πνέουσα τα λοίσθια Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων, ακόμα και αν δεν προβάλλουν αρνητικά στερεότυπα για το σύνοικο στοιχείο, στερούνται, ωστόσο, ιστορικών δεδομένων, τα οποία ακριβώς θα λειτουργούσαν προς τον στόχο που έθεσε το Συμβούλιο Παιδείας και η κυβέρνηση Δημήτρη Χριστόφια. Η διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας στα σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας δεν συντελείται μόνο με τη μεθοδευμένη χάλκευση γεγονότων με στόχο την παρουσίαση και τη θέαση του παρελθόντος με συγκεκριμένο τρόπο, ο οποίος υπηρετεί μια κυρίαρχη ιδεολογία. Διαστρέβλωση του παρελθόντος μπορεί να επιχειρείται στη σχολική εκδοχή της ιστορίας και μέσα από την αποσιώπηση γεγονότων που θα φώτιζαν διαφορετικά το ιστορικό παρελθόν. Οι μαθητές μας, παραδείγματος χάριν, στη Γ΄ Ενιαίου Λυκείου και Τεχνικών Σχολών ενώ μαθαίνουν στο σχολικό τους βιβλίο (Μεσαιωνική - Νεότερη Ιστορία της Κύπρου) για τις διακοινοτικές ταραχές που ξέσπασαν στο νησί μεταξύ των ετών 1963-1974, αποσιωπάται εντελώς η αντίδραση στην εθνικιστική έξαρση από προοδευτικές δυνάμεις και από τις δύο εθνοκοινότητες, όπως οι δύο συνεργάτες και φίλοι Καβάζογλου και Μισιαούλης, που δολοφονήθηκαν από την τρομοκρατική οργάνωση ΤΜΤ. Επίσης, στο σχετικά πολύ μικρό υποκεφάλαιο για το συνδικαλισμό δεν γίνεται καμία αναφορά στους αγώνες του εργατικού κινήματος στην Κύπρο, που ήταν κοινοί στις δύο κοινότητες. Ούτε στην αναφορά για την Κύπρο και τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, στα σχετικά παραθέματα, γίνεται οποιοσδήποτε λόγος για συμμετοχή και Τουρκοκυπρίων μαζί με τους Ελληνοκύπριους στο «Κυπριακό Σύνταγμα». Αν επομένως περιγράφεται στο σχολικό βιβλίο η ιστορία των δύο εθνοκοινοτήτων μόνο ως μια πορεία συγκρουσιακών σχέσεων, πώς θα πείσουμε τους μαθητές μας ότι μπορούμε να συμβιώσουμε, να συνεργαστούμε και να κτίσουμε ένα ειρηνικό μέλλον; Δεν θα διαγράψουμε τις διακοινοτικές ταραχές, την τουρκική εισβολή και τις τραγικές της συνέπειες, τις οποίες βιώνουμε, αλλά συνάμα θα δώσουμε και ένα παράθυρο ελπίδας στους μαθητές μας για ειρηνική συμβίωση σε τούτο τον τόπο, καταγράφοντας και εκείνα που μας ενώνουν με το σύνοικο στοιχείο. Κι ευτυχώς είναι πολλά.
Οι αποσιωπήσεις, που έχουν ως συνέπεια την μη ολοκληρωμένη αποτίμηση της πρόσφατης ιστορίας μας γενικότερα από τους μαθητές, είναι πολλές. Αναφέρω ενδεικτικά τις αμφιταλαντεύσεις του ΑΚΕΛ στο ενωτικό ζήτημα στη δεκαετία του ΄40, τον ανταγωνισμό της αριστεράς με τη δεξιά, που εκπροσωπούσε η εθναρχούσα Εκκλησία της Κύπρου, στο ενωτικό ζήτημα, όπως η πρωτοβουλία της αριστεράς για ενωτικό δημοψήφισμα και η τελική διενέργειά του από την Εθναρχία. Ακόμη, θα πρέπει να γίνουν αποσαφηνίσεις στους μαθητές, σε σημαντικά θέματα όπως ο προδοτικός ρόλος της στρατιωτικής Χούντας των Αθηνών στην άμυνα της Κύπρου κατά την τουρκική εισβολή με στόχο τη διπλή ένωση.
Ακόμη, αν δεν προσθέσουμε ένα κεφάλαιο για την προσφορά του πολιτισμού και του αθλητισμού του τελευταίου αιώνα, αν δεν μιλήσουμε στους μαθητές μας για τη σημαντική προσφορά των γυμναστικών συλλόγων, αν δεν τους πούμε ότι ο Νέος Αιώνας Τρικώμου ήταν το πρώτο σωματείο που ιδρύθηκε στην Κύπρο ή ότι ο ΑΣΙΛ Λύσης είχε το πρώτο στάδιο με χορτοτάπητα κι αν δεν τους παρουσιάσουμε τον Σόλωνα Μιχαηλίδη, τον Μιχάλη Βιολάρη, τον Μάριο Τόκα, τον Μιχάλη Κακογιάννη και τον Σωτήρη Μουστάκα πώς θα αποκτήσουν την πεποίθηση οι μαθητές μας ότι η ιστορία δεν είναι μόνο καταγραφή πολιτικο-στρατιωτικών γεγονότων και ότι ο σύγχρονος κόσμος αποτελεί συνέχεια του παρελθόντος; Πώς θα αποκτήσουν την επίγνωση ότι ο σύγχρονος ιστορικός ορίζοντας συνδέεται άμεσα με τη ζωή τους;
Εδώ θα πρέπει να τονισθεί ότι ο επανακαθορισμός του περιεχομένου των σχολικών εγχειριδίων θα πρέπει να συνδεθεί με την σύνταξη νέων αναλυτικών προγραμμάτων, τα οποία πρέπει να προηγηθούν της συγγραφής των βιβλίων.
(γ) Πολυπρισματικότητα: Μια άλλη θετική προσέγγιση στο μάθημα της Ιστορίας που μειώνει τις δυνατότητες μιας εθνοκεντρικής θέασης της σχολικής Ιστορίας είναι η πολυπρισματική θεώρηση στη διδασκαλία (multiperspectivity in teaching history). Η νέα αυτή ορολογία, την οποία προωθεί το Συμβούλιο της Ευρώπης σε προγράμματά του, εμφανίζεται γύρω στο 1990, αν και οι ρίζες της πάνε πιο πίσω σε προσεγγίσεις όπως αυτές της Νέας Ιστορίας. Σύμφωνα με τον ορισμό του Fritzsche πρόκειται μια διεργασία, κατά την οποία λαμβάνουμε υπόψη μας την οπτική γωνία κάποιου άλλου (ή άλλων) πέρα από τη δική μας. Η πολυπρισματική θεώρηση στηρίζεται στη θεμελιώδη παραδοχή ότι χρειάζεται να κατανοήσουν οι μαθητές ότι οποιοσδήποτε μελετά το παρελθόν πρέπει να συμφιλιωθεί και να είναι ανεκτικός με τις ασυμφωνίες, τις αντιφάσεις, τις ασάφειες, τις διισταμένες απόψεις, τις μισές αλήθειες και τις μεροληπτικές γνώμες, τις προκαταλήψεις και τις προλήψεις. Επομένως, χρειαζόμαστε νέα σχολικά εγχειρίδια, τα οποία θα παρουσιάζουν μέσα από πηγές και με τρόπο πλουραλιστικό, όλες τις διαφορετικές εκδοχές για τα ιστορικά γεγονότα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι μαθητές θα καλούνται κάθε φορά να τις υιοθετήσουν αλλά να σταθούν κριτικά απέναντί τους. Την ανάγκη για χρήση πηγών στο μάθημα της ιστορίας επεσήμανε στην τηλεφωνική παρέμβασή της στην τηλεοπτική εκπομπή και η Πρόεδρος της ΟΕΛΜΕΚ κ. Σεμελίδου. Η συμπερίληψη επομένως πηγών σε νέα σχολικά εγχειρίδια που μας δίνουν διαφορετικές προσεγγίσεις και ερμηνείες των γεγονότων ή που ακόμα παρουσιάζουν τα ίδια τα γεγονότα κατά τρόπο διαφορετικό, θα συμβάλουν στην ανάπτυξη ιστορικής κριτικής σκέψης και στην καλλιέργεια της ικανότητας των μαθητών μας να προσεγγίζουν πολυπρισματικά την ιστορία απαλλασσόμενοι από προκαταλήψεις και μεροληπτικές θέσεις.
(δ) Εκσυγχρονισμός στη μεθοδολογία των βιβλίων - από τη δασκαλοκεντρική στη μαθητοκεντρική προσέγγιση: Το σχολικό βιβλίο είναι το κυριότερο διδακτικό εργαλείο στα χέρια του εκπαιδευτικού και ταυτόχρονα ένα σημαντικό μαθησιακό μέσο, στο οποίο έχει πρόσβαση ο μαθητής και οι γονείς του οποιαδήποτε στιγμή το θελήσουν στον εξωδιδακτικό χρόνο. Ένα σύγχρονο βιβλίο ιστορίας δεν θα πρέπει να περιορίζεται στο αφηγηματικό κείμενο και στις πρωτογενείς ή δευτερογενείς πηγές (γραπτές μαρτυρίες και εικονιστικό υλικό). Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται σε αυτό δραστηριότητες που να ευνοούν τη μαθητοκεντρική και όχι τη δασκαλοκεντρική προσέγγιση διδασκαλίας, με έμφαση στην καλλιέργεια βασικών για την ιστορία διανοητικών δεξιοτήτων.
(ε) Πολυφωνία στις Επιτροπές Συγγραφής: Μέχρι τώρα εκπαιδευτικοί και μαθητές είχαν την πικρή εμπειρία δυσνόητων, μη ανταποκρινόμενων σε σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους βιβλίων Ιστορίας, τόσο ελλαδικών (Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων) όσο και κυπριακών (Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων). Υπήρξαν βιβλία άψογα από άποψη γνωστικού περιεχομένου και εγκυρότητας, που δυστυχώς, όμως δεν ανταποκρίνονταν στο νοητικό στάδιο ανάπτυξης μαθητών, αλλά φοιτητών πανεπιστημίου, καθώς οι ακαδημαϊκοί συγγραφείς τους δεν κατόρθωναν να προσαρμόσουν τις ιστορικές τους γνώσεις, τόσο ως προς την οικονομία των πληροφοριών, όσο και γλωσσικά, στο μαθησιακό επίπεδο των μαθητών. Από την άλλη, σχολικά βιβλία, που συγγράφονταν μόνο από μάχιμους εκπαιδευτικούς, λάμβαναν μεν υπόψη σε σημαντικό βαθμό το γλωσσικό επίπεδο και το νοητικό στάδιο ανάπτυξης των μαθητών, τους έλειπε, όμως, σε κάποιο βαθμό η επιστημονική εγκυρότητα και αρκετές φορές υπέπιπταν σε λάθη ή παρερμηνείες. Η συγγραφή επομένως ελκυστικών, αποτελεσματικών και καινοτόμων βιβλίων Ιστορίας θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα εργασίας μιας πολυσύνθετης και πλουραλιστικής ομάδας αποτελούμενης από έμπειρους εκπαιδευτικούς, ακαδημαϊκούς παιδαγωγούς, ιστορικούς, αρχαιολόγους και ιστορικούς τέχνης, άτομα με ειδικά ενδιαφέροντα στη διδακτική και μάθηση της Ιστορίας, ειδικευμένους εικονογράφους κ.ά. Αυτό θα πρέπει να το λάβει σοβαρά υπόψη το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για να μην επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος, τα οποία στο τέλος της μέρας πληρώνουν οι μαθητές μας.
Χρήστος Αργυρού
(Δημοσιεύτηκε στον Πολίτη της Κυριακής, 17 Αυγούστου 2008)
Πέμπτη 31 Ιουλίου 2008
Η αυτονόμηση του κλάδου των ιστορικών, τα αναλυτικά προγράμματα, τα διδακτικά εγχειρίδια και η ποιοτική αναβάθμιση της σχολικής Ιστορίας
Η διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες απαιτεί ποικιλομορφία δεξιοτήτων και μεθοδολογικών προσεγγίσεων καθώς και αυξημένες γνώσεις. Καθίσταται έτσι το διδακτικό έργο ιδιαίτερα δύσκολο και πολύμοχθο. Η σημερινή κυπριακή εκπαιδευτική πραγματικότητα συμπεριλαμβάνει την Ιστορία στα φιλολογικά μαθήματα και διδάσκεται από τους φιλολόγους. Η Ιστορία, όμως, ως επιστημονικό πεδίο αλλά και ως σχολικό μάθημα, σύμφωνα με το ωρολόγιο πρόγραμμα της Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης, εντάσσεται στις Κοινωνικές Σπουδές και όχι στα μαθήματα της Μητρικής Γλώσσας. Η διάκριση αυτή υπάρχει και στα ωρολόγια προγράμματα των πλείστων ευρωπαϊκών κρατών, η οποία ωστόσο δεν είναι απλά μια θεωρητική διατύπωση, αλλά γίνεται πράξη μέσα από την αυτονόμηση του κλάδου των ιστορικών (αυτονόμηση που υπάρχει ακόμη και στη γείτονα χώρα Τουρκία). Η αυτονόμηση του μαθήματος της Ιστορίας και του κλάδου των καθηγητών Ιστορίας και Πολιτισμού στη Μέση Εκπαίδευση της Κύπρου θα συμβάλει σημαντικά στην ποιοτική αναβάθμιση του μαθήματος και θα έχει άμεσα θετικά αποτελέσματα: (α) στον επανακαθορισμό της σχέσης των μαθητών με το μάθημα, (β) στην υλοποίηση των στόχων των υφιστάμενων αναλυτικών προγραμμάτων, όπως η ανάπτυξη ιστορικής σκέψης και συνείδησης και η καλλιέργεια ποικίλων δεξιοτήτων και στάσεων στους μαθητές και (γ) στην επίδοσή τους. Οι απόφοιτοι των τμημάτων Ιστορίας και Αρχαιολογίας (πολλοί εξ αυτών πια με μεταπτυχιακές σπουδές και με ερευνητική δραστηριότητα σε θέματα του επιστημονικού τους πεδίου), με τις εξειδικευμένες γνώσεις τους και την επιστημονική τους κατάρτιση στους τομείς της Ιστορίας και του Πολιτισμού, μπορούν να μεταφέρουν στα παιδιά μας το πάθος και την αγάπη για τη δημιουργική προσέγγιση του παρελθόντος, στοιχεία που οι δικοί τους ακαδημαϊκοί δάσκαλοι τούς μετέδωσαν. Είναι τραγικό στην εποχή της εξειδίκευσης, εκπαιδευτικοί που έχουν τις γνώσεις, τα προσόντα και τον ενθουσιασμό να διδάξουν το μάθημα να αξιοποιούνται λίγο ως καθόλου και να βρίσκουν την άρνηση, επειδή οι «σχολικές ανάγκες» δεν το επιτρέπουν στη σχολική τους μονάδα.
Οι δυνατότητες ποιοτικής αναβάθμισης βέβαια του μαθήματος δεν εξαντλούνται μόνο μέσα από την αυτονόμηση του κλάδου των ιστορικών από το υπόλοιπο σώμα των φιλολόγων. Η ποιοτική βελτίωση της σχολικής ιστορίας θα είναι αποτέλεσμα συνολικών αλλαγών στα πλαίσια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Το σημαντικότερο βήμα είναι η αναθεώρηση των αναλυτικών προγραμμάτων και ο επανακαθορισμός των στόχων του μαθήματος. Η μετατόπιση από την απλή μετάδοση γνώσεων στην παροχή των μέσων, με τα οποία ο μαθητής θα αναπτύσσει την ιστορική του σκέψη, όπως εισηγείται και το κίνημα της Νέας Ιστορίας, ήδη άρχισε να υλοποιείται σε κάποιο βαθμό στην εκπαιδευτική πράξη (π.χ. περισσότερες γραπτές πηγές και βελτιωμένη εικονογράφηση στα ελλαδικά σχολικά βιβλία γυμνασίου, νέα κριτήρια αξιολόγησης στο γυμνάσιο, σημαντικός αριθμός πηγών στα ελλαδικά διδακτικά βιβλία του Λυκείου). Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ο ανεπαρκής χρόνος για υλοποίηση των στόχων των αναλυτικών προγραμμάτων. Έτσι θα πρέπει να επανασυγγραφούν τα διδακτικά εγχειρίδια με τρόπο που, επιτελώντας πολλαπλές λειτουργίες, να πραγματώνουν τους σκοπούς των αναλυτικών προγραμμάτων για την ανάπτυξη του μαθητή. Παράλληλα, τα σχολικά βιβλία είναι ανάγκη να αφήνουν περιθώρια για πειραματισμούς και δραστηριότητες εκτός του Αναλυτικού Προγράμματος. Η συγγραφή ελκυστικών, αποτελεσματικών και καινοτόμων βιβλίων Ιστορίας θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα εργασίας μιας πολυσύνθετης και πλουραλιστικής ομάδας αποτελούμενης από έμπειρους εκπαιδευτικούς, ακαδημαϊκούς παιδαγωγούς, ιστορικούς, αρχαιολόγους και ιστορικούς τέχνης, άτομα με ειδικά ενδιαφέροντα στη διδακτική και μάθηση της Ιστορίας, ειδικευμένους εικονογράφους κ.ά.
Η Ιστορία αποτελεί ίσως το πλέον πολυσυζητημένο μάθημα στις σύγχρονες κοινωνίες, καθώς αυτή αποτελεί ιδεολογικό εργαλείο και συνιστά «πολιτική πράξη». Η διαχείριση ενός τέτοιου μαθήματος πρέπει να γίνεται με ευαισθησία και προπαντός με γνώμονα την ποιοτική και αποτελεσματική διδασκαλία του, με τελικό κέρδος τον κριτικά σκεπτόμενο μαθητή και αυριανό πολίτη της κυπριακής, ευρωπαϊκής και παγκόσμιας κοινωνίας.
Χρήστος Αργυρού
(Δημοσιεύτηκε στο Βήμα της ΟΕΛΜΕΚ, τ. 5 - Απρίλιος 2007)
Οι δυνατότητες ποιοτικής αναβάθμισης βέβαια του μαθήματος δεν εξαντλούνται μόνο μέσα από την αυτονόμηση του κλάδου των ιστορικών από το υπόλοιπο σώμα των φιλολόγων. Η ποιοτική βελτίωση της σχολικής ιστορίας θα είναι αποτέλεσμα συνολικών αλλαγών στα πλαίσια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Το σημαντικότερο βήμα είναι η αναθεώρηση των αναλυτικών προγραμμάτων και ο επανακαθορισμός των στόχων του μαθήματος. Η μετατόπιση από την απλή μετάδοση γνώσεων στην παροχή των μέσων, με τα οποία ο μαθητής θα αναπτύσσει την ιστορική του σκέψη, όπως εισηγείται και το κίνημα της Νέας Ιστορίας, ήδη άρχισε να υλοποιείται σε κάποιο βαθμό στην εκπαιδευτική πράξη (π.χ. περισσότερες γραπτές πηγές και βελτιωμένη εικονογράφηση στα ελλαδικά σχολικά βιβλία γυμνασίου, νέα κριτήρια αξιολόγησης στο γυμνάσιο, σημαντικός αριθμός πηγών στα ελλαδικά διδακτικά βιβλία του Λυκείου). Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ο ανεπαρκής χρόνος για υλοποίηση των στόχων των αναλυτικών προγραμμάτων. Έτσι θα πρέπει να επανασυγγραφούν τα διδακτικά εγχειρίδια με τρόπο που, επιτελώντας πολλαπλές λειτουργίες, να πραγματώνουν τους σκοπούς των αναλυτικών προγραμμάτων για την ανάπτυξη του μαθητή. Παράλληλα, τα σχολικά βιβλία είναι ανάγκη να αφήνουν περιθώρια για πειραματισμούς και δραστηριότητες εκτός του Αναλυτικού Προγράμματος. Η συγγραφή ελκυστικών, αποτελεσματικών και καινοτόμων βιβλίων Ιστορίας θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα εργασίας μιας πολυσύνθετης και πλουραλιστικής ομάδας αποτελούμενης από έμπειρους εκπαιδευτικούς, ακαδημαϊκούς παιδαγωγούς, ιστορικούς, αρχαιολόγους και ιστορικούς τέχνης, άτομα με ειδικά ενδιαφέροντα στη διδακτική και μάθηση της Ιστορίας, ειδικευμένους εικονογράφους κ.ά.
Η Ιστορία αποτελεί ίσως το πλέον πολυσυζητημένο μάθημα στις σύγχρονες κοινωνίες, καθώς αυτή αποτελεί ιδεολογικό εργαλείο και συνιστά «πολιτική πράξη». Η διαχείριση ενός τέτοιου μαθήματος πρέπει να γίνεται με ευαισθησία και προπαντός με γνώμονα την ποιοτική και αποτελεσματική διδασκαλία του, με τελικό κέρδος τον κριτικά σκεπτόμενο μαθητή και αυριανό πολίτη της κυπριακής, ευρωπαϊκής και παγκόσμιας κοινωνίας.
Χρήστος Αργυρού
(Δημοσιεύτηκε στο Βήμα της ΟΕΛΜΕΚ, τ. 5 - Απρίλιος 2007)
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
